In zijn artikel ‘Technologie is niet waarde-neutraal’ in de rubriek Ethiek behandelt de Amerikaan Daniel Schmachterberger hoe we de heerschappij van nihilistisch ontwerp zouden kunnen beëindigen. Hij stelt dat de wijdverbreide toepassing van nieuwe technologieën altijd onbedoelde gevolgen heeft. Innovatie verloopt gewoonlijk op zo’n manier dat veel technologieën zich gezamenlijk tot technologische ecosystemen ontwikkelen, met emergente en uiterst complexe gevolgen. Zo had de opkomst van de auto een diepgaande invloed op onze perceptie van tijd en ruimte – hoe we denken, hoe we plannen maken voor de toekomst en wat we belangrijk vinden in het leven. Er zijn weinig aspecten van het moderne westerse leven die niet door de auto zijn beïnvloed.

Technologie beïnvloedt de machtsdynamiek in de samenleving, vormt ecologieën en habitats, en drukt een stempel op de gedachten, de waarden en de relaties van degenen die er gebruik van maken.

De heersende visie dat tweede- en derde-orde-effecten niet optreden of dat technologische innovatie per saldo positief is, moet veranderen wil de mensheid kunnen overleven in een wereld waarin technologie zich almaar meer opdringt en complexer wordt. We moeten een ‘axiologische’ ontwerpbenadering kiezen. Axiologie is de filosofische bestudering van waarden, met inbegrip van ethiek en de filosofie van de geest. Axiologisch ontwerp is de toepassing van waarde-oordelen op het ontwerp van technologie. Het focust zich niet op één aspect, maar vormt een algemeen ontwerpmodel dat zich richt op hoe technologie onlosmakelijk verbonden is met onze kijk op de wereld en onze activiteiten daarin. Zie ook technologie is niet waarde-neutraal, technologie en ideologie en axiologisch ontwerp.

We zullen van Daniel Schmachterberger in 2025 ook nog het artikel ‘Denken over vooruitgang’ in twee delen op 4eco publiceren.