Met Big Tech bevindt de technologische opmars zich nu letterlijk in de palm van onze hand – en vormt ze een centraal onderdeel van de vertrouwdste en belangrijkste aspecten van ons leven, waaronder onderwijs, communicatie, relaties en politiek. En het digitale tijdperk is nog maar net begonnen. Hierover gaat aflevering 2 van het artikel ‘Technologie is niet waarde-neutraal’ in de rubriek Ethiek. Deze technologie betekent dat de wereld nu anders werkt. Zij betekent dat wereldbeelden, persoonlijkheden en waarden nu anders zijn, en wel op vaak onvoorspelbare en onbedoelde manieren in de vorm van tweede- en derde-orde-effecten. Bij industriële vervuiling bestrijden we de ‘fysieke externaliteiten’ van technologie. Maar de ethische, culturele en psychologische gevolgen – wat we psycho-sociale externaliteiten zouden kunnen noemen – laten we waaien. Onze beschaving hangt nu af van ons vermogen om dit effectief onder controle te krijgen.
Aflevering 3 behandelt de waarden die in technologie ingebakken zitten. Neem nu de smartphone en alle technologieën die ermee verbonden en meegeëvolueerd zijn. Intussen vereist de smartphone niet alleen de basiscapaciteiten van een pc, maar ook internet, datacenters, toeleveringsketens voor microchips, wifi, camera’s, lenzen, microfoons, luidsprekers, software-apps en communicatiesatellieten. Verder worden de meeste smartphones aangevuld met draagbare biometrische sensoren en headsets, en kunnen ze gekoppeld worden aan van alles en nog wat – van je auto tot je wasmachine. De kracht en aanwezigheid van de smartphone in ons leven verandert de mens diepgaander dan enige andere religie, culturele beweging of imperium ooit gedaan heeft. Was dit allemaal zo bedoeld of overdacht door de oorspronkelijke uitvinders en vroege gebruikers ervan? Zeker niet. Toch zijn de veranderingen in de menselijke psyche en de sociale realiteit, die voortvloeien uit de smartphone-technologie-ecosystemen, eigen aan de mogelijkheden die er van meet af aan in zijn ingebouwd.
In aflevering 4 gaat het over de onbedoelde effecten van zoiets eenvoudigs als een weegschaal. Die heeft het lichaamsgewicht tot een van de meest overgewaardeerde gezondheidsindicatoren gemaakt, met een afvalindustrie eromheen, terwijl er zoveel betere indicatoren zijn. En in aflevering 5 gaat het over de effecten van de ploeg. Die bracht gemak, arbeidsproductiviteit en zekere voedseloverschotten, maar ook vestingwerken om het voedsel te beschermen, een hoofdrol voor mannen met hun krachtiger bovenlichaam en hij verschoof de religieuze opvattingen van animistisch naar theocentrisch. Trekdieren werden immers overheerst. Het legde de basis voor een mentaliteit die uiteindelijk in de industriële revolutie uitmondde.
Zie ook technologie en ideologie.
