Alle ‘onderdelen’ van een systeem staan op een rijtje in kenmerken van een systeem. Wat een ‘systeem’ is wordt op verschillende plaatsen op 4eco gedefinieerd. We kunnen het omschrijven als een stelsel van elementen en hun onderlinge relaties; tezamen vormen die een eenheid met eigenschappen die anders zijn dan uit een optelsom van de elementen te verklaren is − dus eigenlijk zoals een radio muziek kan doorgeven, omdat hij meer is dan een simpele optelsom van zijn losse onderdelen. Zie aflevering 58 van het artikel ‘Wat is ecologie’ serie 3. Volgens Donella Meadows is een systeem niet zomaar een verzameling dingen, maar een samenstel van met elkaar verbonden elementen dat zo is georganiseerd dat ze samen iets voor elkaar krijgen. Het gaat om drie dingen: onderdelen (componenten of elementen), de wisselwerking die tot stand komt via onderlinge verbindingen en tenslotte een functie of doel. Want behalve componenten en een wisselwerking daartussen heeft een systeem ook een functie of een doel. Dit komt aan de orde in aflevering 1 en volgende van het artikel ‘De werking van systemen’ in de rubriek Complexiteit en verder natuurlijk in alle artikelen in deze rubriek.
Het begrip systeem komt het eerst aan bod in de algemene inleiding bij 4eco (vanaf aflevering 2). Het is het leidende begrip in het artikel ‘De aarde leeft!’ in de rubriek Ecologie. In de rubriek Ontwrichting vinden we het systeembegrip als het uitgangspunt van het artikel bij ‘Kunnen we nog ontsnappen aan de energie-complexiteitsspiraal?’, ‘Panarchie’, ‘Ons geldsysteem als netwerk van complexe stromen’, ‘De kwetsbaarheid van netwerken’ en tenslotte van ‘Wereld-systeem in crisis’. Zie ook emergentie, veerkracht, zelforganisatie, omslagpunten, ingrijpen in systemen, grenzen van systemen en ecosysteem. We vinden het begrip systeem ook nog bij snel denken, hefboom, hiërarchie, doorstroming, vertraging en positieve terugkoppeling als middel tegen ontwrichting, net als negatieve terugkoppeling als middel tegen ontwrichting. In het artikel ‘De werking van systemen’ in de rubriek Complexiteit vinden we tenslotte het systeem in schematische voorstelling (vanaf aflevering 3). Het tijdsaspect van systemen komt aan de orde in aflevering 4 van ditzelfde artikel. Lees over de groeimechanismen van complexe systemen aflevering 28 en verder van het artikel ‘Catastrofologie’ in de rubriek Ontwrichting.
In de nieuwere artikelen van Ecopedia is het begrip systeem leidend bij toekomstperspectief volgens Nate Hagens, tweede wet volgens Rees, complexiteit, chaos en catastrofe, vreemde aantrekker, Minsky-model van Steve Keen, ander einde van de wereld is mogelijk.
In de klimaatserie gat het vooral om het tweede artikel ‘De aarde als complex systeem: ons verdronken land’ en om het derde artikel ‘De Aarde als levend systeem – Gaia in hittestand’ in de rubriek Ontwrichting. De hele geldserie gaat over het heersende geldsysteem en de alternatieven ervoor. Zie daarbij ook monetair systeemontwerp. En bij Jane Jacobs is er een eerste wederkerig systeem en een tweede wederkerig systeem.
Zie dan nog voedselsysteem, industriesysteem en systeemuitval en kijk bovendien bij ecosysteem en subsysteem.
