Milieuverontreiniging wordt vaak voor van alles en nog wat gebruikt, maar op 4eco wordt het gedefinieerd als ‘natuurlijke ontwikkeling in zijn achteruit’. Daarbij gaat het om een energetische benadering van successie, om de manier waarop in ecosystemen met energie wordt omgesprongen – eigenlijk om de toepassing van informatie. Het gaat daarbij enerzijds om de energie die gebruikt wordt voor de levensverrichtingen, die als verbruik dus een doorgaande stroom betekent, en anderzijds om de energie die in organische stof (als fonds) wordt vastgelegd, die dus een bouwsteen vormt voor het systeem in ontwikkeling; die organische stof maken planten via het proces van fotosynthese.

De manier waarop jonge respectievelijk rijpe ecosystemen hiermee omgaan verschilt zowel kwantitatief als kwalitatief. Bij een jong systeem heeft het kwantitatieve aspect de overhand. Dat wil zeggen: van alle ontvangen zonne-energie wordt zoveel mogelijk geïnvesteerd in de ontwikkeling, de groei van het systeem. Het wordt omgezet in biomassa. Als het systeem eenmaal ontwikkeld (rijp) is, wordt het zaak om dit in stand te houden. Het is dan de kunst om de ontvangen zonne-energie zodanig te reguleren (te verdelen) dat elk deel van het systeem aan zijn trekken komt. Bij een dergelijk systeem heeft het kwalitatieve aspect de overhand. Het gaat er dus om hoe ingenieus het systeem met zijn energie omspringt. In deze energetische benadering van successie zien we alweer een zelfde tendens, namelijk dat tijdens successie een systeem groeit van zeer simpel naar de grootst mogelijke verscheidenheid, met een teruggang aan het eind. (Dit wordt in aflevering 86 in serie 3 van het artikel “Wat is ecologie?’ weergegeven in een schema en is ook het onderwerp van het artikel ‘Panarchie’ in de rubriek Ontwrichting.)

Wat is er dus aan de hand is als door verontreiniging van het milieu een soort verdwijnt? Ecologisch gezien heeft dit zijn weerslag op het geheel waarin die soort paste. Het verdwijnen van een soort betekent vaak dat er iets mis is met de levensvoorwaarden in het systeem waarin deze (ene) soort functioneerde.

Ook al is de reactie op zoiets meestal: ‘Jammer, maar het leven gaat door’, het is wel degelijk zaak om stil te staan bij dit soort signalen. Wat we waarnemen is het topje van een ijsberg. Milieuverontreiniging is de natuurlijke ontwikkeling in zijn achteruit. Zie ook uitsterven en panarchie. Meadows noemt het laten uitsterven van soorten een systeemmisdaad (aflevering 16 van het artikel ‘Ingrijpen in systemen’ in de rubriek Complexiteit).