Het ontwerp van ons geldsysteem is het onderwerp van het artikel ‘Ons geldsysteem als netwerk van complexe stromen’ in de rubriek Ontwrichting. Het kritiseert (in aflevering 2-5) de gangbare economie omdat deze wetenschap de economie als een gesloten systeem behandelt, als een systeem dat (min of meer) los staat van de biosfeer en het sociale, in plaats van als een open systeem met ‘complex flow networks’. Een ander ontwerp wordt besproken in aflevering 15-16. Zie ook kapitalisme, financiële crisis, schuldencrisis en @nder geld. De doorstroming van materie, energie en informatie komt ook aan de orde in aflevering 5 en volgende van hetzelfde artikel. De efficiëntie wordt hierbij ook wel doorvoerefficiëntie (through-put efficiency) genoemd en tegenover veerkracht gezet.

Alle culturele verhalen, wereldbeelden, religieuze doctrines, politieke ideologieën en academische paradigma’s zijn in feite ‘sociale constructen’. Lees hierover in aflevering 2 van het artikel ‘Eindspel: de economie als ecologische ramp en wat er moet veranderen’ in de rubriek Economie. Ze zijn dus veranderbaar, als zijn ze ook uiterst taai. In aflevering 22 van het artikel ‘Ingrijpen in systemen’ van Donella Meadows vinden een rijtje hefbomen, van ineffectief naar effectief, waarbij de meest effectieve de paradigmaswitch is.

Het economisch paradigma is verre van eenduidig. Er is ruimte voor allerlei benaderingen. De ene legt de nadruk op privébezit, de ander op staatseigendom, de een op vrije markten, de ander op gereglementeerde markten. Elk economisch paradigma is ook nog eens een veelomvattend sociaal geconstrueerd model dat andere modellen kan bevatten (of weglaten) die op hun beurt ook weer sociale constructen zijn. Zie ook neoliberale economische paradigma en het officiële paradigma van het geldstelsel.

Als we het hebben over biofysische economische theorie, gaan in het artikel ‘Het principe van maximaal vermogen in de evolutie, ecologie en economie’ in de rubriek Ecologie aflevering 12 en 13 over de vraag of samenlevingen die zich blijven richten op het verhogen van de exploitatiesnelheid van fossiele brandstoffen een voorsprong krijgen op groepen die ervoor kiezen om zo efficiënt mogelijk met hun energie om te gaan. De aard van het energiegebruik is dan een sleutel voor het begrijpen van de menselijke geschiedenis en economie. Dit is een invalshoek die ontbreekt in het heersende paradigma.

Een ander aspect dat ontbreekt is het bestaan van twee syndromen die feitelijk samen de economie vormen. Er blijkt sprake te zijn twee groepen symptomen elk kenmerkend voor een bepaalde toestand. Het eerste syndroom is verbonden met werkkringen in de handel en het leveren van goederen en diensten voor de handel. Ook wetenschappelijk werk valt eronder. Het tweede syndroom weerspiegelt de overeenkomsten tussen het werk van leger en politie, grootgrondbezit en adel, ministeries en hun ambtenarenapparaten, handel waarin een alleenrecht geldt, het gerecht, de wetgevende macht en (staats)godsdiensten. Dat loopt nogal uiteen, maar uiteindelijk hebben deze zaken allemaal te maken met verantwoordelijkheid voor gebied – het te beschermen, te verwerven, te ontginnen, te beheren en te controleren. Lees erover in het artikel ‘Handel en bestuur, twee stelsels om te overleven’ in de rubriek Ethiek.