Het allerbovenste microlaagje van de zee (slechts een fractie van een millimeter dik) vormt een heel eigen milieu, dat fysisch, chemisch en biologisch verschilt van alles wat dieper zit. Over de oceaan en de vervuiling daarvan gaan aflevering 7 tot 9 van het artikel ‘Ontwrichtend gif – de derde mondiale crisis’ in de rubriek Ontwrichting. Dit flinterdunne toplaagje (‘filmpje’) van mucopolysacharide-gel houdt een ingewikkeld stelsel levensgemeenschappen van bacteriën en nanoplankton bijeen in een driedimensionale matrix met lipiden en oppervlakte-actieve stoffen. Het microlaagje trekt als een membraan het oppervlak van de zee een beetje strak. De zuurgraad (pH) is er anders dan in de rest van de zee. We vinden hier een specifieke categorie van microscopisch kleine zeeplantjes en -diertjes, maar ook allerhande vervuiling: microplastics (van eenduizendste millimeter en meer) en minuscule plastics die nog kleiner zijn, PFAS, vlamvertragers, pesticiden, antifoulingmiddelen, fijnstof, roet van zeeschepen, en gebonden (gecheleerde) zware metalen.

Het laagje is zo dun dat het door onderzoekers lange tijd letterlijk over het hoofd werd gezien. Maar het blijkt zo specifiek dat de ernstige vervuiling ervan enorme gevolgen kan hebben. Die vervuiling komt niet alleen neer op een vergiftiging van dat aparte stukje milieu, maar leidt ook tot een aantasting van de rest van het zeemilieu en zelfs van het klimaat! Zeventig procent van het aardoppervlak is oceaan. Wolkenvorming en de concentratie van waterdamp in de atmosfeer wordt voor 86 procent beheerst door de oceanen en gereguleerd door de micro-surface-layer. Het heeft allemaal te maken met gradiënten in de spanning aan de grens tussen zee en lucht. Daar hebben we geen goed zicht op. Zie ook plankton.