Het is opmerkelijk dat we in onze tijd veel van de waarden van de matrifocale kolom onderschrijven, terwijl we tegelijk – ten onrechte – menen dat het monopolie van yang-munten niet alleen ‘normaal’ en ‘logisch’ is, maar ook zelfs het beste middel om die algemene yin-doelen te bereiken. Om iets uit het niets te kunnen creëren (fiat-geld) waarin iedereen gelooft, is bovendien behalve het archetype van de heerser en de strijder, ook dat van de magiër nodig (zie ook basisschema archetypen). De Centrale Bank is hierbij de tempel waar de magiër zich ophoudt. Daarmee beslaat het moderne geld dus de volledige linkerzijde van het volledige archetype. Gemeenschapsmunten kunnen daarentegen met de rechterzijde toe zonder dat de heerser nodig is. Dit wordt uitgebeeld in aflevering 27 van het artikel ‘Het geldmysterie’ in de rubriek Ethiek.

Ons huidige geld heeft dus een sterke centrale hiërarchische controle door banken en de centrale bank nodig. De aard ervan leidt bijna vanzelf tot de onderdrukking van de yin-kant van de maatschappij. Het gebrek aan evenwicht zorgt ervoor dat de yang-schaduw resoneert. We krijgen daarvan sociale en psychologische klachten. In aflevering 28 zien we ook dat ons geld de heersende maatschappelijke informatie kopieert en zo het yang-monopolie in stand houdt. Dat vormt de verklaring waarom wij ons als mannen èn als vrouwen, ondanks totaal verschillende persoonlijke waarden, bijna allemaal op de yang-manier gedragen bij het bemachtigen van geld om te overleven.

In een schema in aflevering 32 geeft Lietaer van het huidige geld de archetypen en de slechte schaduwen die het activeert: bij de heerser de tiran, bij de minnaar de verslaafde, bij de onderdrukte verzorger (moedergodin) de hebzucht èn de schaarste, bij de magiër (priester, wetenschapper) de hyper-rationele Apollo-figuur en bij de strijder de sadist.

Geld is in het geheel geen ‘passieve’ of ‘neutrale’ tussenpersoon in de ruil, zoals de economische theorie stelt. Er is daarentegen een monopolie van een yang-munt die de collectieve psychologie diepgaand beïnvloedt, net als de verhoudingen tussen de mensen die geld gebruiken: het dominantie-paradigma, het collectieve narcisme in onze cultuur, het consumentisme en het fundamentalisme houden wel degelijk verband met het geldsysteem als werking van de schaduwen van dit archetype. Lees verder bij yang-afwijking helen.