Met een handvol regels kan iedere vergadering van een groep de goede kant op gestuurd worden. Je vermijdt ermee dat de schreeuwers anderen interrumperen en zorgt ervoor dat de stillen (die evengoed kunnen denken) gehoord worden. Deze principes fungeren als het membraan en daarmee als veiligheid.

Begin met in een kring te gaan staan. Zo kan elke deelnemer iedereen zien. De kring symboliseert de gelijkheid; zo deed de mens het al in vroege tijden.

Geef dan iedereen om de beurt het woord (eventueel door ze met een stok aan te wijzen). Het dwingt degenen die praten moeilijk vinden om hun zegje doen; en de heetgebakerden krijgen de tijd om te kauwen op wat voor op hun tong ligt. Misschien geeft iemand anders al hun mening weer. Deze aanpak bevordert een gevoel van eerlijkheid dat de groep zeer ten goede komt.

Geef ook de gelegenheid tot stilte, zodat mensen hun gedachten kunnen verzamelen. Mensen zijn vaak verbaasd over het effect van een stilte. Sommige groepen ademen eerst diep in en uit voor ze beginnen. Rust verhoogt de kwaliteit van het gesprek.

Zet de spreekstem centraal. De spreker kan zich het beste vanuit het midden tot de groep richten. Het is ook beter elkaar niet rechtstreeks aan te spreken (vermijd absoluut het vertrouwelijke ‘jullie’). Zo wordt niet alleen het collectieve gevoel versterkt, maar ook vermeden dat de groep het slachtoffer wordt van vroegtijdige dialogen.

Laat de meningen zich opstapelen, in plaats van erover te knokken. Door een sfeer van samenwerking te creëren krijgt de gezamenlijke verbeeldingskracht en kwaliteit de kans om boven de som van de losse, individuele meningen uit te stijgen. De ontplooide collectieve intelligentie herstelt het vertrouwen in de groep en versterkt het membraan.

Dwing de toepassing van de regels af. Om een groep ‘veilig’ te maken moeten er beslist regels zijn (tijdelijk of langdurig) en moeten die geëerbiedigd worden. Daar is vaak een bemiddelaar voor nodig, die wordt aangesteld als bewaker van de kring en haar regels. Het moet iemand zijn die tegen deze taak opgewassen is, anders is het met het vertrouwen in de groep snel gedaan. Dan steekt de wedijver de kop weer op. Haal het gezamenlijke membraan weg, en iedereen zal zich in zijn of haar beschermende cocon gaan verschuilen.

Een dergelijke aanpak geeft de gelegenheid in het ‘onbewuste’ van groepen te duiken, dat wil zeggen in de interne krachten die er aan het werk zijn, hun onzichtbare (niet-expliciete) architectuur, impliciete regels en emoties. Haar doelmatigheid is opmerkelijk omdat ze, door haar biomimetische aanpak, bovenal op samenwerking berust en de groep als een levend organisme beschouwt.

Vergelijk dit ook met Het Wereldcafé van de transitiebeweging in aflevering 12 en 13 van het derde artikel van de serie ‘Paradigmaschimmel’ in de rubriek Toekomst.