De pap van Goudlokje mocht niet te warm zijn en ook niet te koud; hij moest precies goed zijn. Evenzo moet de vrijheid die een systeem krijgt om te opereren precies goed zijn. Alleen dan gaat dat opereren op de meest open, dynamische en adaptieve manier. In systeemjargon heet dit ‘op de rand van de [...]

  Om de voordelen van aanpassing en overleving in een hoogst onzekere omgeving binnen te halen (veerkracht), moet een prijs betaald worden in de vorm van minder efficiëntie. Je krijgt je overlevingskansen niet voor niets. Er is geen gratis lunch, zoals de Amerikanen zeggen. Daar is geen ontkomen aan. Zie aflevering 17 van het artikel [...]

Een systeem is een eenheid, maar grenzen zijn bij systemen nooit echt hard. Dit komt kort aan de orde in aflevering 10 van het artikel ‘De samenstelling van systemen’ in de rubriek Complexiteit. Over grenzen die er wel en niet zijn in systemen gaat het ook in de afleveringen 17-19 van het artikel ‘De werking [...]

Hamming stelt dat ons geweten ontstond bij ons mensworden. Hij behandelt hoe dit geweten zich volgens hem vervolgens ontwikkelde is aflevering 2 van het artikel ‘Het Sumerisch Testament’ in de rubriek Ethiek. Zie ook JHWH en culturen.

Zie over geopolitiek, oliepolitiek en oliestaat/petrostaat de afleveringen 8-16 van het artikel ‘Olie’ in de rubriek Energie.

Robert Gordon stelt in 2016 verschenen boek boek The Rise and Fall of American Growth stelt dat de enorme technologische sprong die de westerse wereld tussen 1870 en 1970 gemaakt heeft, niet meer herhaald zal worden en dat de informatierevolutie van de jaren tachtig en negentig zich nauwelijks in een tastbare productiviteitsstijging heeft vertaald. Dit [...]

Karl Marx vatte arbeid op als het proces aan de hand waarvan grondstoffen worden omgevormd tot goederen met een gebruikswaarde, en arbeidskracht vatte hij op als het vermogen om arbeid te verrichten. Op de arbeidsmarkt, zo stelde hij, wordt geen arbeid verhandeld maar arbeidskracht. Marx maakte een onderscheid tussen de geldwaarde van de arbeidskracht (het [...]

Het verschijnsel ‘exponentiële groei’ komt op heel wat plaatsen op deze website aan de orde, vooral in de inleiding bij de rubriek Economie: ‘Biofysische grenzen: exponentiële groei’. Ik geef hier eerst als de belangrijkste vormen: de groei als fatale contradictie en als ecologische functie met een korte omschrijving, en dan nog een aantal specifieke plaatsen. [...]

Het rapport aan de Club van Rome Grenzen aan de groei, met als auteurs Denis en Donella Meadows (zie onder), Jorgen Randers en William W. Behrens III, was in 1972 een eye-opener. Het rapport komt op 4eco uitgebreid aan de orde in aflevering 30-35 van het artikel ‘Catastrofologie’ in de rubriek Ontwrichting, en ook in [...]

Grondstoffen, zoals op 4eco besproken in het artikel ‘Grondstoffen’ in de rubriek Energie, zijn stoffen die in de natuur gevonden worden, zoals vruchtbare aarde, olie, mineralen, hout en andere gewassen, waar we op de een of andere manier gebruik van kunnen maken. Ze vormen het natuurlijk kapitaal van de primaire economie. Zie ook aflevering 35 [...]