Douglas Reynolds meent dat de ineenstorting van de Sovjet-Unie te wijten is aan de teruggelopen oliewinning vanaf 1987. Dit wordt behandeld in aflevering 18 van het artikel ‘Olie’ in de rubriek Energie. (Zie ook aflevering 15.) In het artikel “Wereld-systeem in crisis’ komt de Sovjet-Unie aan de orde in de afleveringen 15-18 en 27-31. Zie [...]

Het Planck Principle of Increasing Effort voor de ‘opbrengst’ van wetenschappelijk onderzoek laat een afnemende meeropbrengst zien, want teneinde de stroom van publicaties, doorbraken en gadgets op hetzelfde niveau te houden, moeten de omvang en de kosten van wetenschap en technologie exponentieel stijgen. Dit wordt met betrekking tot olie behandeld in aflevering 4 en 5 [...]

Karl Marx vatte arbeid op als het proces aan de hand waarvan grondstoffen worden omgevormd tot goederen met een gebruikswaarde, en arbeidskracht vatte hij op als het vermogen om arbeid te verrichten. Op de arbeidsmarkt, zo stelde hij, wordt geen arbeid verhandeld maar arbeidskracht. Marx maakte een onderscheid tussen de geldwaarde van de arbeidskracht (het [...]

We kennen allemaal het begrip Renaissance, dat we verbinden aan de Gouden Eeuw en de schilderijen van Rembrandt. In aflevering 19 en volgende van het artikel ‘Catastrofologie’ in de rubriek Ontwrichting kunnen we echter lezen dat extreme rijkdom was voorbehouden aan een kleine elite, terwijl grote delen van de bevolking in diepe armoede leefden. Bij [...]

Een rijp ecosysteem ontstaat normaliter als uitvloeisel van het verschijnsel successie. Successie is het onderwerp van aflevering 15-29 van het eerste artikel van ‘Planten en boeren, met hun drang’ in de rubriek Ecologie. Successie wordt meestal verhelderd aan de hand van wat er gebeurt met een kaal veld: eerst komen er ‘pionierplanten’ en dan volgen [...]

Hoe verloopt de regulatie van de populaties op de verschillende voedselniveaus? Dat komt aan de orde in aflevering 75-77 en 85 in serie 3 van het artikel ‘Wat is ecologie?’ Op elk niveau wordt het aantal organismen beperkt door de hoeveelheid voedsel, gevormd door het niveau eronder. In de praktijk zien we dat de primaire [...]

Het tropisch regenwoud wordt beschreven en vergeleken met het gematigd eikenbos in de afleveringen 41-48 van de tweede serie van het artikel ‘Wat is ecologie?’ Aflevering 83 (in serie 3) gaat over het kappen van een bos. Dit wordt in systeemtermen behandeld in aflevering 11 van het artikel ‘De werking van systemen’ in de rubriek [...]

Het verschijnsel ‘exponentiële groei’ komt op heel wat plaatsen op deze website aan de orde, vooral in de inleiding bij de rubriek Economie: ‘Biofysische grenzen: exponentiële groei’. Ik geef hier eerst als de belangrijkste vormen: de groei als fatale contradictie en als ecologische functie met een korte omschrijving, en dan nog een aantal specifieke plaatsen. [...]

Wie geld wil sparen en de bank niet vertrouwt, kan elk jaar honderd euro in een oude kous stoppen. Ieder jaar groeit dat bedrag dan met een constante hoeveelheid van honderd euro. We noemen dat lineaire of rekenkundige groei . Lees erover in aflevering 4 van de eerste serie ‘Wat is ecologie?’ en in aflevering [...]

Als het systeem van de biosfeer van de aarde een omslagpunt (‘tipping point’) bereikt, krijgen we een plotselinge verandering in de toestand van dat systeem. De wetenschapper Peter Roopnarine wijst (in het Paradigmaboek Meer!) hierbij vier cruciale eigenschappen aan. In de eerste plaats kan de drijvende kracht stapsgewijs zijn werk doen via een glijdende schaal [...]