Ecologie – Economie – Energie – Ethiek – Complexiteit – Ontwrichting: dat is 4x e + c + o = 4eco. Deze zes rubrieken leveren basiskennis waarmee we kunnen inschatten hoe we er voor staan. Lees hierover meer in de inleiding in ‘Over 4eco’.
Elke rubriek bevat artikelen (die regelmatig worden aangevuld). Elk artikel bestaat uit afleveringen. Als u zich inschrijft ontvangt u elke dag een nieuwe aflevering van het lopende artikel. Neem hier een abonnement. Het is gratis.
Vanaf woensdag 3 september volgt deel II van ‘Denken over vooruitgang: Vooruitgang als holistische verbetering’.
Het concept van vooruitgang vormt de kern van het verhaal van de mensheid. Vanuit dit perspectief is het heel goed mogelijk om je een voorstelling te maken van een toekomst vol overvloed, waarin onze grote uitdagingen zijn aangepakt door het unieke menselijke vermogen om de wereld naar de hand te zetten. Velen menen dat we een dergelijke toekomst zullen bereiken aan de hand van een combinatie van almaar toenemende menselijke kennis en geavanceerde technologieën. Dit artikel legt uit waarom ons huidige idee van vooruitgang onvolwassen is: in termen van ontwikkeling is dit concept onvolledig. Vooruitgang, zoals we het begrip nu definiëren, negeert of bagatelliseert de omvang van haar neveneffecten. Onze typische benadering van technologische innovatie gaat gepaard met schadelijke (neven)effecten op veel zaken die niet alleen mooi en inspirerend zijn, maar ook fundamenteel noodzakelijk voor de gezondheid en het welzijn van al het leven op aarde. Het ontwikkelen van een meer volwassen benadering van ons vooruitgangsconcept vormt de sleutel tot een levensvatbare toekomst voor de mensheid.De manier waarop we vooruitgang opvatten en hoe we ernaar streven, heeft diepgaande implicaties voor onze toekomst. Uiteindelijk bepaalt dit streven onze belangrijkste handelingen in de wereld – het beïnvloedt hoe we veranderingen doorvoeren en problemen oplossen, hoe we over economie denken en hoe we technologieën ontwerpen. Die zaken die niet worden meegewogen in onze opvatting van vooruitgang en in de manieren waarop we die meten, worden in het vooruitgangsstreven vaak geslachtofferd. De neveneffecten (of externaliteiten) doen zich doorgaans voor in een complexe cascade, waarbij de schade meestal in tijd en ruimte wordt doorgeschoven. Vaak is het lastig om de tweede- en derde-orde-effecten van onze handelingen in de wereld aan hun oorspronkelijke oorzaak toe te schrijven en toch zijn die meestal belangrijker en verstrekkender dan we beseffen.
Daniel Schmachtenberger is een Amerikaanse wetenschapper met een achtergrond in de wetenschapsfilosofie, speltheorie, evolutionaire filosofie en systeemwetenschap. Hij is onder meer gespecialiseerd in (humane) technologie en nieuwe vormen van design, zoals synergistisch en axiologisch ontwerp, die in deel II ter sprake komen. Schmachtenberger is onder meer oprichter van de denktank Emergence Project, het Neurohacker Collective en The Consilience Project, waar dit artikel van afkomstig is. De vertaling is verzorgd door Gertjan Cobelens.
Verdere informatie vindt u onder ‘over 4eco’: over Doel en verantwoording en dat dit een project van Jan van Arkel is. De Inhoudsopgave geeft niet alleen al toekomstige titels, maar ook de titels van de artikelen die onder ‘boeken’ te vinden zijn.
Joseph Mallord William Turner, Burning of the House of Lords and Commons*, 1834, Cleveland Museum of Art
De structuur van de website
Elke rubriek heeft een eigen openingsartikel. De openingsartikelen bij Ecologie, Economie, Energie en Complexiteit vormen (in deze volgorde) samen een overzicht van onze biofysische grenzen. Ze zijn somber over de toekomst. Het openingsartikel bij Ethiek toont dat sommige mensen al zo’n 4.000 jaar geleden inzagen dat wij ecologisch verkeerd bezig zijn.
Deze vijf rubrieken monden als het ware uit in de zesde rubriek, die van Ontwrichting (zie de figuur).
Na de filosofische introductie Na de apocalyps is er bij de rubriek Ontwrichting een tweede, extra lang en veelzijdig openingsartikel met de titel Catastrofologie. U vindt bij Ontwrichting verder een dozijn artikelen over heel diverse ontwikkelingen die allemaal naar ontwrichting leiden. Ze vormen evenzoveel facetten van het grote geheel.
In het artikel Weten, doen en hopen in ‘Over 4eco’ wordt het onderscheid uitgewerkt tussen ‘wat we moeten weten?’, ‘wat we kunnen doen?’ en ‘wat we mogen hopen?’. Dit onderscheid vormt de basis van 4eco, waarbij ‘weten’ veel aandacht krijgt. Want op dat vlak maken we fouten en pas als we dat door hebben, kunnen we bepalen wat we kunnen ‘doen’, waarna we mogen ‘hopen’ dat die maatregelen goed uitpakken.
U denkt misschien, allemaal artikelen die naar ontwrichting leiden, dat hoeft voor mij niet zo; maar we kunnen onze ogen er niet meer voor sluiten – dat ontdekken steeds meer mensen. En daarbij, de artikelen zijn altijd leerzaam en vaak verrassend interessant.
Kunnen we ontwrichting omzetten in opbloei?
We moeten snel iets ‘doen’ om ontwrichting te voorkomen. Dat blijkt verre van eenvoudig, want het is ons maatschappelijk systeem zelf dat de moeilijkheden veroorzaakt. Dit vergt een ‘vooruitziende blik’, zoals in de Inleiding wordt uitgelegd. We hebben een nieuw paradigma nodig en juist die totale ommezwaai schept kansen voor opbloei in plaats van ontwrichting (zie de figuur).
Met een nieuwe rubriek ‘Hoop’ wil 4eco vanaf de zomer van 2023 proberen ook hierbij de weg te wijzen naar een juiste aanpak. Het boek Het betekenisweb van Jeremy Lent probeert hier de filosofische basis voor te leggen.