Zoals het eerste artikel ‘Planten en boeren, met hun drang’ in de rubriek Ecologie begon met een aantal theoretische begrippen, zo eindigt het tweede artikel daar ook mee. In aflevering 23 gaat het over entropie en het leven als een zelfconstruerend proces. Alle levensvormen zetten wanorde (entropie) om in orde in een proces dat we kennen als metabolisme of stofwisseling. Het is dus een plaatselijke maas in de tweede hoofdwet, want organismen verhogen tegelijk de entropie in het universum als geheel. Dat alles is alleen mogelijk door het proces van fotosynthese. Hoe dat ooit zo begon wordt in deze aflevering ontleend aan het boek Het betekenisweb.
Op de verschillende schalen – van microscopische cellen tot organismen tot complete ecosystemen aan toe – zien we vergelijkbare principes. Elk organisme is een doelgericht, consistent en dynamisch patroon van energiestromen, dat zijn eigen rol speelt in het grotere drama van de opstand van het leven tegen de verpulverende kracht van entropie – op alle mogelijke fractale schalen.
Daar horen principes bij zoals overtolligheid, conservatisme, modulariteit, innovatie, wat weer coördinatie vergt. Dit komt aan de orde in aflevering 24 met een antwoord op de vraag hoe zulke onverzoenlijke tegenstellingen toch samen kunnen gaan. Er is integratie op en tussen alle schaalniveaus. Ecologen hebben daar de term evolueerheid voor bedacht: het vermogen van organismen om zich voortdurend aan te passen aan een veranderende omgeving.
Een volgend theoretisch begrip is de vierde wet van de thermodynamica die stelt dat niet-evenwicht systemen bewegen bij een maximaal vermogen (aflevering 25). Die wet luidt: ‘De evolutie verloopt in een zodanige richting dat de totale energieflux door het systeem het maximale niveau bereikt dat verenigbaar is met zijn beperkingen.’ Hierover gaan al twee artikelen op 4eco, geschreven door respectievelijk Alpha Lo en Charles Hall en Timothy McWirther. Natuurlijke selectie selecteert voor die organismen die evolueren om energie sneller door hun systeem te leiden. Deze selecteert ook op die dieren die de planten daarbij helpen. Op deze manier neigen ecosystemen naar een maximale energiestroom, een ander element van successie. Zie ook planten en boeren, het artikel in het kort.
