Het verschil tussen ontwrichting en ineenstorting wordt beschreven door Thomas Homer-Dixon in aflevering 1 van het artikel ‘De kwetsbaarheid van netwerken’ in de rubriek Ontwrichting. In aflevering 2-3 behandelt hij de twee kenmerken verbondenheid en snelheid bij netwerken. De hele rubriek Ontwrichting handelt natuurlijk over de verschillende manieren waarop ontwrichting en ineenstorting dreigt. Zie ook kantelpunt, uitsterven, Seneca-effect, marktfalen, Tainter en Glubb.

William Rees schrijft in hachelijke economisch-ecologische situatie dat we als mensheid ineenstorting als een reële mogelijkheid moeten gaan zien. Zie in dit verband ook systeemuitval en het artikel ‘Corona-commentaar’ in de rubriek Ontwrichting.

Bernard Lietaer stelt dan nog deze hypothese voor: beschavingen muteren of ze sterven aan hun gewonde archetype. Als een archetype in een beschaving langdurig onderdrukt wordt, is die maatschappij niet in staat om enige capaciteit op te bouwen om met dat aspect van de psyche om te gaan (zie ook psychische kant van geld). Er móet dan gewoon een mutatie of een ineenstorting volgen. Het is voor de Westerse beschaving erop of eronder nu deze in contact komt met het ontwaken van de moedergodin in de vorm van de ecologische crisis, het zelfbeschikkingsrecht van vrouwen, en de crisis in de betekenisgeving en in die van het overheersende paradigma.

We worden momenteel geconfronteerd met een hele waaier aan crises: ecologisch (klimaat, uitstervingsgolf, verzuring van de oceanen en ga zo maar door), economisch (ongelijkheid, schuldenberg), technologisch (AI) en psychisch. Er is sprake van een mondiale polycrisis, dat wil zeggen een causale verstrengeling van crises in meerdere wereldwijde systemen op manieren die de vooruitzichten van de mensheid aanzienlijk verslechteren. Deze crises moeten als geheel worden aangepakt; ze kunnen niet afzonderlijk worden opgelost. Hierover gaat het in het artikel ‘De mondiale polycrisis’ in de rubriek Ontwrichting.