In 1972 publiceerde de nobelprijswinnaar voor natuurkunde Philip Anderson een artikel met de titel ‘More is Different’. Anderson erkent het succes van het reductionisme, dat ons in staat heeft gesteld de moderne wetenschap te ontwikkelen, maar wees er ook op dat reductionisme niet noodzakelijkerwijs ook ‘constructionisme’ inhoudt: ‘Het vermogen om alles te herleiden tot eenvoudige fundamentele wetten, impliceert niet het vermogen om die wetten als uitgangspunt te nemen voor het reconstrueren van het universum.’ Dat werkt niet tegenover het dubbele probleem van schaal en complexiteit. Op elk niveau van complexiteit verschijnen geheel nieuwe eigenschappen. Zo blijkt het idee van de neoklassieke economen dat macro-economie ‘niets anders’ is dan toegepaste micro-economie een onverstandig uitgangspunt. Het juiste inzicht draait echter de hele theorie van ‘vraag en aanbod’ de nek om. Niet alleen kan de macro-economie niet worden afgeleid uit de micro-economie, zelfs het model van een marktvraagcurve kan niet worden afgeleid – dat wil zeggen, met de eigenschappen die neoklassieke economen willen dat het model heeft – uit het model van een enkele consument. De zoektocht naar een micro-economische grondslag voor macro-economie is dus zinloos. Steve Keen schrijft daarover in aflevering 16 en 17 van het artikel ‘Onze complexe wereld’ in de rubriek Complexiteit.

Hoewel het misschien paradoxaal klinkt, kan een macro-economische theorievorming wel rechtstreeks uit zichzelf worden afgeleid. De structuur van de economie, met als de drie belangrijkste ratio’s die van de werkgelegenheidsgraad, het aandeel van de lonen in het bbp en de schuldgraad, bepaalt namelijk in grote mate hoe zij zich gedraagt (als je ze maar differentieert ten opzichte van de factor tijd). Hoe dat zit, legt Steve Keen uit in aflevering 18 en 19.

Dan is het nog wel zaak om het verband te leggen met de fundamentele fysica van hoe onze beschaving de minerale en biologische bijdragen die de biosfeer ons levert, omzet in de industriële producten die we verbruiken, om het afval daarna weer in de biosfeer dumpen. Dat doet Steve Keen in het hoofdstuk over energie van zijn boek The New Economics dat volgt op het hoofdstuk waarvan het artikel ‘Onze complexe wereld’ de vertaling is. Dit hoofdstuk is niet door ons vertaald voor 4eco.

Zie hiervoor terugkoppelingen bij economen en vervolgens emergentie in de economie.