Hoe konden er voortdurend allerlei soorten sterk georganiseerde systemen ontspruiten – van onkruid, bomen, ecosystemen, baby's, gezinnen, menselijke sociale systemen en orkanen tot planeten, zonnestelsels en sterrenstelsels – als dat volgens de twee fundamentele wetten van de thermodynamica eigenlijk niet kan? Met deze vraag begint het artikel ‘Het principe van maximaal vermogen in de evolutie, [...]
Al sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw zit in brandblusschuim een bepaalde vorm van PFAS. (Ik citeer hier uit het artikel ‘PFAS, je komt er nooit meer van af’ van Steven Frölke in de wetenschapsbijlage van de NRC van 15 januari 2022.) Chemici scharen de moleculen tot ‘oppervlakte-actieve stoffen’, de brandweer spreekt over [...]
Volgens de behoeftenpiramide van Maslow moeten eerst de ‘tekortbehoeften’ bevredigd worden, voordat er ruimte is voor ‘groeibehoeften’. Gebeurt het eerste niet, dan is er weinig ruimte om aandacht te besteden aan zaken als de klimaatverandering. We staan er wat dat betreft steeds minder goed voor. Het is sappelen en onbehagen alom. Dan is het klimaat [...]
In 2009 heeft een groep van eminente geleerden onder leiding van Johan Rockström (van het Stockholm Resilience Centre) uitgedokterd welke delen van het systeem aarde het meest beïnvloed worden door de mens en wat op die onderdelen de bijbehorende limieten van de menselijke activiteit zijn. Ze kwamen uit op negen planetaire grenzen die in een [...]
De Noordpool warmt veel sneller op dan het gemiddelde voor de aarde. Dit leidt tot dramatisch verlies van zee-ijs. Dit wordt weergegeven door een figuur in aflevering 8 van het artikel ‘De aarde als complex systeem: ons verdronken land’ in de rubriek Ontwrichting. Bij volledig ijsverlies kan een positieve terugkoppeling het klimaat uit de hand [...]
De Noordpool warmt veel sneller op dan het gemiddelde voor de aarde. Dit leidt tot dramatisch verlies van zee-ijs. Dit wordt weergegeven door een figuur in aflevering 8 van het artikel ‘De aarde als complex systeem: ons verdronken land’ in de rubriek Ontwrichting. Bij volledig ijsverlies kan een positieve terugkoppeling het klimaat uit de hand [...]
Het klimaat van 56 miljoen jaar geleden kan ons iets vertellen over de huidige opwarming. Joost Frieling en Appy Sluijs van Universiteit Utrecht vertellen over hun onderzoek hiernaar in aflevering 7 van het artikel ‘De aarde als complex systeem: ons verdronken land’ in de rubriek Ontwrichting. De wereldtemperatuur schoot toen met maar liefst 5 graden [...]
‘De huidige verwoesting van de planeet slaat niet alleen diepe littekens in het aardoppervlak maar ook in de menselijke subjectiviteit. Het overweldigende en aanhoudende gevoel van het einde kunnen we ‘post-apocalyptische melancholie’ noemen.’ Zo luidt de vierde stelling van Srecko Horvat in het artikel ‘Na de apocalyps’ in de rubriek Ontwrichting (aflevering 5). Hoe rouw [...]
In de eeuwen van demurrage verbeterde de positie van vrouwen aanzienlijk, zowel in vergelijking met de tijd ervoor als met de tijd erna. Je zou kunnen zeggen dat het een soort halve renaissance voor vrouwen was, of het nu ging om het uitoefenen van allerlei beroepen, bezit, opleiding, juridische status, of ‘hoofse liefde’. Rond het [...]
Het praktische gebruik van geld is voor ons een vanzelfsprekendheid. Het geeft de samenleving ‘buiten ons’ vorm. Maar hoe zit het met de werking van geld ‘binnenin ons’, in ons hoofd? Hoe zit het psychisch? Om dat toe te lichten begint Bernard Lietaer in aflevering 2 van het artikel ‘Het geldmysterie’ in de rubriek Ethiek [...]