In het midden van de 19e eeuw was de Engelse econoom William Stanley Jevons bezorgd dat Engeland zijn vooraanstaande positie zou verliezen vanwege de uitputting van de steenkoolvoorraden. De conventionele kijk was dat verbeterde technische efficiëntie de levensduur van eindige grondstoffen zal verbeteren. Jevons liet zien dat het omgekeerde het geval is. Hij formuleerde wat [...]

De Amerikaanse econoom Robert Solow bedacht halverwege de vorige eeuw een model dat economen greep gaf op het verschijnsel van economische groei. Het is een groeivergelijking met slechts twee variabelen, arbeid en kapitaal. Meer hierover in aflevering 3 van het artikel ‘De economie van piekolie’ in de rubriek Energie. Toen Solow zijn vergelijking echter aan [...]

De verschillende soorten reserves die er bestaan verwijzen naar de interpretaties van de voorraad winbare olie. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen bewezen (proved reserves, 1P, 90 procent kans op ontginning) en onbewezen reserves, waarbij de laatste nog verder wordt verdeeld in waarschijnlijke (probable reserves, 2P, 50 procent kans op ontginning) en mogelijke reserves (possible reserves, [...]

Douglas Reynolds meent dat de ineenstorting van de Sovjet-Unie te wijten is aan de teruggelopen oliewinning vanaf 1987. Dit wordt behandeld in aflevering 18 van het artikel ‘Olie’ in de rubriek Energie. (Zie ook aflevering 15.) In het artikel “Wereld-systeem in crisis’ komt de Sovjet-Unie aan de orde in de afleveringen 15-18 en 27-31. Zie [...]

Het Planck Principle of Increasing Effort voor de ‘opbrengst’ van wetenschappelijk onderzoek laat een afnemende meeropbrengst zien, want teneinde de stroom van publicaties, doorbraken en gadgets op hetzelfde niveau te houden, moeten de omvang en de kosten van wetenschap en technologie exponentieel stijgen. Dit wordt met betrekking tot olie behandeld in aflevering 4 en 5 [...]

Karl Marx vatte arbeid op als het proces aan de hand waarvan grondstoffen worden omgevormd tot goederen met een gebruikswaarde, en arbeidskracht vatte hij op als het vermogen om arbeid te verrichten. Op de arbeidsmarkt, zo stelde hij, wordt geen arbeid verhandeld maar arbeidskracht. Marx maakte een onderscheid tussen de geldwaarde van de arbeidskracht (het [...]

We kennen allemaal het begrip Renaissance, dat we verbinden aan de Gouden Eeuw en de schilderijen van Rembrandt. In aflevering 19 en volgende van het artikel ‘Catastrofologie’ in de rubriek Ontwrichting kunnen we echter lezen dat extreme rijkdom was voorbehouden aan een kleine elite, terwijl grote delen van de bevolking in diepe armoede leefden. Bij [...]

Milieuverontreiniging wordt vaak voor van alles en nog wat gebruikt, maar op 4eco wordt het gedefinieerd als ‘natuurlijke ontwikkeling in zijn achteruit’. Daarbij gaat het om een energetische benadering van successie, om de manier waarop in ecosystemen met energie wordt omgesprongen – eigenlijk om de toepassing van informatie. Het gaat daarbij enerzijds om de energie [...]

Hoe verloopt de regulatie van de populaties op de verschillende voedselniveaus? Dat komt aan de orde in aflevering 75-77 en 85 in serie 3 van het artikel ‘Wat is ecologie?’ Op elk niveau wordt het aantal organismen beperkt door de hoeveelheid voedsel, gevormd door het niveau eronder. In de praktijk zien we dat de primaire [...]

Het tropisch regenwoud wordt beschreven en vergeleken met het gematigd eikenbos in de afleveringen 41-48 van de tweede serie van het artikel ‘Wat is ecologie?’ Aflevering 83 (in serie 3) gaat over het kappen van een bos. Dit wordt in systeemtermen behandeld in aflevering 11 van het artikel ‘De werking van systemen’ in de rubriek [...]